Thuốc PCAB là gì? Công dụng, cách dùng và những điều cần biết

Trong điều trị các bệnh lý liên quan đến tăng tiết acid dạ dày như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hay nhiễm H. pylori, nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI) như omeprazole hay esomeprazole đã được sử dụng phổ biến trong nhiều năm. Tuy nhiên, thuốc PCAB (Potassium-Competitive Acid Blockers) đã ra đời như một lựa chọn mới, khắc phục một số nhược điểm của PPI.

Vậy thuốc PCAB là gì? PCAB có thực sự vượt trội hơn PPI trong điều trị bệnh dạ dày không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế hoạt động, chỉ định, lợi ích, tác dụng phụ và những điều cần lưu ý khi dùng nhóm thuốc này.

Bạn đang tìm một giải pháp mới cho bệnh dạ dày?

1. Thuốc PCAB là gì?

PCAB (Potassium-Competitive Acid Blocker) là nhóm thuốc ức chế tiết acid dạ dày bằng cách cạnh tranh với ion kali tại vị trí kênh proton H+/K+-ATPase trong tế bào viền của dạ dày. Đây là bước cuối cùng trong chuỗi tiết acid nên thuốc giúp giảm acid hiệu quả.

Một số thuốc PCAB tiêu biểu:

• Vonoprazan (thương hiệu: Takecab – Nhật Bản)

• Fexuprazan (Fexuclue – Hàn Quốc)

• Tegoprazan (K-CAB – Hàn Quốc)

• Revaprazan (biệt dược: Revanex)

2. Cơ chế hoạt động của thuốc PCAB

Thuốc PCAB (Potassium-Competitive Acid Blockers) hoạt động bằng cách ức chế cạnh tranh ion kali tại bơm proton (H+/K+-ATPase trong tế bào viền của dạ dày – nơi chịu trách nhiệm tiết axit hydrochloric (HCl). Khác với nhóm thuốc PPI (ức chế bơm proton), PCAB không cần được hoạt hóa trong môi trường axit và tác động nhanh chóng, mạnh mẽ ngay từ liều đầu tiên:

Tác Động Nhanh và Ổn Định

• PCAB gắn trực tiếp vào bơm H+/K+-ATPase, ức chế sự trao đổi ion H+ và K+, từ đó giảm tiết axit dịch vị gần như tức thì.

• Khác với PPI, thuốc PCAB không phụ thuộc vào pH dạ dàyđể hoạt hóa, do đó phát huy tác dụng tốt ngay cả trong lần uống đầu tiên.

Thời Gian Tác Dụng Kéo Dài

• Các thuốc PCAB như Vonoprazan có thời gian bán thải dài, cho phép ức chế axit ổn định trong suốt 24 giờ, thậm chí cả vào ban đêm – điều mà PPI thường khó đạt được.

Ít Bị Ảnh Hưởng Bởi Gen CYP2C19

• Một ưu điểm lớn của PCAB là không bị ảnh hưởng nhiều bởi đột biến gen CYP2C19, vốn là nguyên nhân khiến hiệu quả của PPI dao động ở từng bệnh nhân.

Cơ chế hoạt động của thuốc nhóm ức chế acid dạ dày cạnh tranh với kali (P-CAB)

3. Chỉ định của thuốc PCAB

Thuốc PCAB được chỉ định trong các bệnh lý liên quan đến tăng tiết acid:

Các chỉ định chính:

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

• Viêm loét dạ dày tá tràng

• Loét do NSAIDs

• Tiêu diệt H. pylori (phối hợp kháng sinh)

• Hội chứng Zollinger-Ellison

4. So sánh PCAB và PPI

5. Ưu điểm nổi bật của thuốc PCAB

• Tác dụng nhanh chóng: Ngay sau liều đầu tiên, thuốc đã có thể làm giảm acid, giảm đau rát, ợ nóng.
• Kiểm soát acid ổn định, suốt 24 giờ: Hạn chế tái phát triệu chứng về đêm, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Không bị ảnh hưởng bởi thức ăn: Uống vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, không cần căn trước bữa ăn.
• Hiệu quả trong phác đồ tiệt trừ H. pylori: Nhiều nghiên cứu cho thấy Vonoprazan kết hợp kháng sinh cho tỷ lệ tiệt trừ >90%, vượt trội so với PPI.
• Phù hợp với bệnh nhân không đáp ứng PPI: Trong các trường hợp GERD kháng trị, PCAB được xem là lựa chọn thay thế hiệu quả hơn.

6. Một số thuốc PCAB phổ biến trên thị trường

6.1. Takecab (Vonoprazan)

Xuất xứ: Nhật Bản

Hàm lượng: 10mg, 20mg

Dạng bào chế: Viên nén

Ưu điểm:

• Tỷ lệ diệt HP cao hơn PPI truyền thống
• Kiểm soát pH vượt trội nhất nhóm PCAB
• Tác dụng nhanh, cải thiện cả về ban ngày và ban đêm

Liều dùng thường gặp:

• GERD: 20mg/ngày
• Loét dạ dày: 20mg/ngày trong 8 tuần
• Tiệt trừ H. pylori: 20mg x 2 lần/ngày + kháng sinh

Thuốc Takecab 20mg chứa Vonoprazan

6.2. Fexuclue (Fexuprazan)

Xuất xứ: Hàn Quốc

Hàm lượng thường gặp: Fexuclue 20mg và 40mg

Dạng bào chế: Viên nén bao phim

Ưu điểm:

• Tác dụng nhanh, hiệu quả tương đương Esomeprazole
• Cải thiện triệu chứng GERD nhanh hơn, kiểm soát pH tốt hơn

Liều dùng thường gặp:

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): 40mg x 1 lần/ngày x 4-8 tuần
• Viêm loét dạ dày tá tràng: 40mg x 1 lần/ngày x 4-8 tuần
• Diệt trừ HP: 40mg x 2 lần/ngày + kháng sinh x 7-14 ngày
• Phòng loét do NSAIDs: 20mg x 1 lần/ngày

Thuốc Fexuclue 40mg chứa Fexuprazan

6.3. Tegoprazan (K-CAB)

Xuất xứ: Hàn Quốc

Hoạt chất: Tegoprazan
Hàm lượng thường gặp: Fexuclue 20mg và 40mg
Dạng bào chế: Viên nén bao phim

Ưu điểm nổi bật của Fexuclue (Tegoprazan):

• Tác dụng kéo dài đến 24h
• Ức chế acid nhanh chỉ sau 1 liều

Liều dùng thường gặp:

• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): 50mg uống 1 lần/ngày trong 4–8 tuần

• Viêm loét dạ dày – tá tràng: 50mg uống 1 lần/ngày trong 4–8 tuần

• Diệt vi khuẩn HP (Helicobacter pylori): 50mg x 2 lần/ngày kết hợp với 2 loại kháng sinh, dùng trong 7–14 ngày

• Phòng loét do NSAIDs: 25mg uống 1 lần/ngày

Thuốc K-CAB 50mg chứa Tegoprazan

7. Tác dụng phụ của thuốc PCAB

Tương tự như PPI, PCAB có thể gây một số tác dụng phụ nhẹ và hiếm gặp:

7.1. Tác dụng phụ thường gặp:

• Buồn nôn

• Táo bón hoặc tiêu chảy

• Đau đầu

• Đầy bụng

7.2. Tác dụng phụ hiếm:

• Tăng men gan

• Giảm hấp thu vitamin B12 nếu dùng lâu dài

• Thay đổi hệ vi sinh dạ dày ruột

Tuy nhiên, nhìn chung PCAB được dung nạp tốt hơn và an toàn hơn ở đa số bệnh nhân.

8. Lưu ý khi sử dụng thuốc PCAB

• Không tự ý ngưng thuốc sớm khi thấy đỡ triệu chứng

• Không dùng đồng thời với PPI

• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu:

  • Đau bụng dữ dội, nôn ra máu, đi ngoài phân đen

  • Có bệnh lý gan, thận nặng

• Thận trọng với phụ nữ có thai và cho con bú – chưa có đầy đủ dữ liệu an toàn

9. Cập nhật nghiên cứu mới về PCAB

Nghiên cứu trên Aliment Pharmacol Ther (2022):

• Fexuprazan 40mg có hiệu quả chữa lành tổn thương thực quản do GERD tương đương với Esomeprazole 40mg.

• Kiểm soát pH tốt hơn và cải thiện triệu chứng nhanh hơn.

Nghiên cứu Nhật Bản về Vonoprazan:

• Tỷ lệ tiệt trừ H. pylori đạt tới 92% trong phác đồ 3 thuốc so với 75–80% ở nhóm dùng PPI.

Phân tích tại Hàn Quốc:

• Tegoprazan cải thiện nhanh các triệu chứng ợ nóng, đau vùng thượng vị chỉ sau 3–5 ngày.

10. Ai nên dùng thuốc PCAB?

Thuốc PCAB phù hợp cho:

• Người bị GERD mạn tính

• Người không đáp ứng tốt với PPI

• Bệnh nhân cần tiệt trừ H. pylori

• Người có triệu chứng về đêm hoặc GERD không điển hình

• Bệnh nhân dùng NSAIDs kéo dài, có nguy cơ loét dạ dày

11. Câu hỏi thường gặp:

11.1. Uống thuốc PCAB lúc nào là tốt nhất?

Thuốc PCAB có thể uống trước hoặc sau ăn đều được, không cần lệ thuộc vào bữa ăn như PPI. Tuy nhiên, nên dùng theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc tờ hướng dẫn sử dụng.

11.2. Thuốc PCAB có dùng lâu dài được không?

Tùy theo tình trạng bệnh. Có thể sử dụng lâu dài trong các bệnh lý tăng tiết acid mạn tính như trào ngược mạn, nhưng nên có theo dõi định kỳ và không tự ý kéo dài liệu trình mà không có chỉ định.

11.3. PCAB có bán tại Việt Nam chưa?

Hiện tại một số thuốc PCAB như Vonoprazan và Tegoprazan đã có mặt tại Việt Nam qua hệ thống bệnh viện và nhà thuốc lớn. Tuy nhiên, cần có đơn thuốc của bác sĩ để đảm bảo sử dụng an toàn và đúng bệnh.

Kết luận: Có nên dùng PCAB thay thế PPI?

PCAB là nhóm thuốc mới, nhiều ưu điểm vượt trội hơn PPI, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân GERD mạn tính, loét do thuốc, và tiệt trừ H. pylori. Tuy nhiên, việc lựa chọn thuốc phù hợp còn tùy thuộc vào cơ địa, mức độ bệnh và chỉ định của bác sĩ.

Nếu bạn đã dùng PPI mà triệu chứng không cải thiện hoặc tái phát nhiều lần, hãy trao đổi với bác sĩ về việc chuyển sang dùng thuốc PCAB để có hiệu quả điều trị tốt hơn.